پرورش گل راعی

گیاه گل راعی با نام علمی هایپریکم پرفوراتوم از زمان های بسیار دور به عنوان یک گیاه دارویی مورد استفاده قرار می گرفته است. کلمه ( هایپریکوم ) از دوبخش ( هایپر ) به معنی بالا یا زیاد و ( ایکون ) به معنی تصویر یا تمثیل تشکیل شده است. ( پرفوراوم ) از کلمه لاتین ( پرفور ) به معنی سوراخ سوراخ است و دلالت بر ظاهر ارگ های این گیاه دارد. چنانچه برگ گل راعی در مقابل نور قرار گیرد نقاط فراوان بسیار کوچک و شفافی مانند سوراخ مشاهده می شود.

( سنت جونزورت ) نام انگلیسی گل راعی است و در منابع مختلف نام های دیگری مانند ( آمبر ) , ( کاموک ) , ( پنی جون ) , ( روزین رز ) و ( هرب جون ) به آن اطلاق شده است . نام ( سنت جونزورت ) دلالت بر گلدهی این گیاه در روز بیست و چهارم ماه جون یعنی روز (سنت جونز ) دارد. مردم انگلستان طبق یک رسم قدیمی در روز ( سنت جونز ) این گیاه را روی آتش قرار می دهند. برخی معتقدند مایع قرمز رنگی که هنگام سائیدن گل های این گیاه بین انگشتان دست از آن خارج می شود همان خون ( یحیی تعمید دهنده ) است . کلمه ( ورت ) نیز نشان می دهد که گل راعی گیاهی دارویی است.

حکمای یونان باستان مانند هیپوکریت , دیوسکورید , تئوفراست و جالینوس از گل راعی به عنوان یک گیاه دارویی ارزشمند یاد کرده اند. دیوسکورید از این گیاه ب عنوان درمان کننده سیاتیک نام رده است. وی همچنین مصرف دانه های گل راعی را برای معالجه تب های سه روزه و چهار روزه که احتمالا ناشی از بیماری مالاریا بوده توصیه کرده است. جالینوس در مزاج چهارگانه ( خون بلغم صفرا و سودا ) طبع گ راعی را گرم و خشک معرفی کرده است. پاراسلسوس در اوائل دهه 150 اظهار داشت که از این گیاه می توان برای خنثی کردن سحر و جادو استفده کرد. برخی از حکمای قدیمی هم معتقد بودند وجود این گیاه در خانه و قرار دادن آن زیر بالش سبب می شود که ( شخص مقدس ) را که متعلق به هر فرقه خاصی است در خواب ببیند و سال های آینده نیز زنده بماند.

جرارد در سال 1633 میلادی موارد استفاده از گل راعی را مرهم زخم ها سوختگی ها و جراحت ها اعلام کرد. در اولین فارماکوپه که در سال 1618میلادی منتشر شد از عصاره روغنی گل راعی ( که از گل ها و برگ های آن تهیه می شود ) به عنوان یکی از معتبر ترین مرهم های زخم یاد شده است. همچنین از کاربرد عصاره روغنی این گیاه در بهبود خراش های سطحی و سوختگی نیز یاد شده است.

از پیکر رویشی گل راعی در بسیاری از منابع علمی معتبر به عنوان دارو یاد شده و خواص درمانی آن به تفصیل مورد بحث قرار گرفته است. امروزه در صنایع مدرن دارو سازی از مواد موثره این گیاه ارزشمند داروهای ضد افسردگی و همچنین داروهایی برای معالجه زخم ها تهیه شده است . تاکنون بیش از 60 نوع دارو از مواد موثره گل راعی در کشور های توسعه یافته تهیه شده که جارسین ,کیرا , هایپرفورت و هایپریسین از جمله پرفروش ترین آنها می باشند. لازم به ذکر است که فرو جارسین در سال 1996 در کشور آلمان به بیش از 125 میلیون مارک رسید.

تولید گل راعی در اروپا رو به گستر است به طوری که سطح زیر کشت آن از 15 هکتار در سال 1992 به 300 هکتار در سال 1997 افزلیش یافته است.

تجارت پیکر رویشی گل راعی در آمریکا حدود 210 میلیون دلار و در جهان 570 میلیون دلار می باشد.

از اوایل دهه نود آزمایشات بالینی ئر خصوص تاثپر هیپریسین در درمان بیماری های ایجاد شده توسط رتروویروس ها آغاز شد و ز گل راعی به عنوان یک گیاه مناسب برای کنترل بیماری ( ایدز ) نام برده شد.

در منابع فارسی به گل راعی علف چای هوفاریقون و هزار چشمان ( هزار چشم ) نیز گفته می شود.

مشخصات گیاه

گل راعی گیاهی علفی چند ساله و متعلق به تیره کلازیاسه می باشد. این گیاه در آسیا تا سیبری و شمال غرب چین گسترش دارد. گل راعی در آسیای صغیر شمال و جنوب آفریقا نیز می روید. گل راعی در مناطق مدیترانه ای اروپا و آسیا روئیده و همچنین در شمال و جنوب آمریکا استرالیا و نیوزلند گسترش دارد. این گیاه کم و بیش در تمام نقاط اروپا می روید. جنس هایپریکم در حدود 400 گونه دارد که مهم ترین آنها عبارتند از پرفوراتوم هیرسوتوم تتراپتروم ماکولاتوم مونتانوم و الگانس که از بین آنها گونه پرفوراتوم در صنایع داروسازی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. 

گل راعی دارای ساقه ای مستقیم و استوانه ای شکل بوده که ارتفاع آن متفاوت است. ارتفاع گیاه به رقم و شرایط اقلیمی محل رویش بستگی دارد و بین 50 تا 100 سانتی متر متغیر است. قسمت انتهایی ساقه انشعاب های فرلوانی دارد. ضخامت ساقه به سه تا پنج میلی متر می رسد. این گیاه دو نوع ساقه تولید می کند که عبارتند از ساقه هی گل دهنده و ساقه های ریشی. ساقه های گل دهنده هر ساله از روی طوقه یا تاج گیاه خارج شده و معمولا قرمز رنگ هستند. این ساقه ها در انتها از انشعاب های فراوانی برخوردارند. رشد این ساقه ها از اواخر زمستان شروع شده و در بهار به گل می روند.

هر طوقه یا تاج قوی توانایی تولید 30 ساقه گل دهنده را دارد. ساقه های رویشی در اواخر تابستان یا پائیز از روی تاج گیاه منشعب شده و طول آنها به 30 سانتی متر می رسد. این ساقه ها گل تولید نمی کنند .

برگ ای گل راعی تخم مرغی شکل یا کشیده متقابل صاف بدون کرک و بدون دمبرگ است. طول برگ ها متفاوت و بین 2 تا 305 سانتی متر است. نوک برگ ها گرد و لبه آنها صاف و بدون دندانه است.

روی سطح برگ ها دو نوع لکه دیده می شود که شامل لکه های روشن و لک های تیره می باشد. لکه های روشن در تمام سطح برگ گسترش داشته و با قرار دادن برگ ها در برابر نور به وضوح مشاهده می شوند.

این نقاط روشن کیسه های ترشحی شیزوژن می باشند که از اپیدرم فوقانی تا اپیدرم تحتانی برگ را اشغال کرده و محل تجمع اسانس هستند. ایم کیسه ها از اطراف توسط یک سری سلول های ترشحی پهن و متراکم احاطه شده اند. غیر از لکه های روشن لکه های تیره ای نیز در حاشیه برگ ها وجود دارد که این نقاط محل تجمع هیپریسین  می باشند.

گل ها فراوان زرد رنگ به قطر یک تا سه سانتی متر و دارای تقارن شعاعی است. تعداد گلبرگ ها 5 عدد و طول آن به 8 تا 12 میلی متر می رسند. در حاشیه گلبرگ ها نیز نقاط تیره رنگی مشاهده می شود که حاوی هیپریسین می باشند. گل ها بسته به شرایط اقلیمی محل رویش معمولا از خرداد تا شهریور ماه پدیدار می شوند. عمل گرده افشانی در این گیاه توسط حشرات انجام می گیرد. ریشه اصلی گل راعی دوکی شکل بوده و طول آن 70 سانتی متر است. از ریشه اصلی ریشه های فرلوانی به طول 5 تا 8 سانتی متر منشعب می شوند. گل راعی گیاهی تتراپلوئید است. ( 2n=4x=32 ) که تعداد کروموزوم های پایه آن x=8  می باشد.

میوه به شکل کپسولی طویل به طول 6 تا 10 میلی متر و قهوه ای رنگ است. دانه ها سخت به رنگ قوه ای تیره و به طول 1 تا 1.3 میلی متر می باشند. سطح دانه زبر و ناصاف است. وزن هزار دانه 0.10 تا 0.14 گرم است.

پیکر رویشی گل راعی حای مواد موثره ارزشمندی است که در صنایع داروسازی به عنوان مواد اولیه در تولید دارو های ارزشمند از اهمیت فراوانی برخوردار است.

این مواد به گره هایی چون نفتودیانترونها , فلاونوئید ها , اسانس ها و فلوروسینول ها تعلق دارند. نفتودیانترون ها شامل هیپریسین , سودوهیپریسین , و پیش ماده آنها یعنی پروتوهیپریسین و پروتوسودوهیپریسین می باشند که مقدار آنها در گیاه متفاوت و بین 0.05 تا 0.5 درصد است. این پیش ماده ها با قرار گرفتن در معرض نور به ترکیب های حلقوی مربوطه تبدیل می گردد.

فلاونوئید ها از دیگر ترکیب هایی هستند که در گل ها  برگ ها وجودداشته و مقدار آنها به یک تا هفت درصد می رسد. برخی محققین اظهار می دارند مقدار فلاونوئید ها در گل 11.7 درصد و در برگ ها و ساقه های سبز و جوان 7.4 درصد است. گل راعی همچنین شامل فلاون گلیکزید هایی مانند هیپروزید ( در حدود 1 درصد ) روتین ( کمتر از 2 درصد ) تانن ها ( 4 تا 15 درصد ) و اسانس ( 0.05 تا 0.3 درصد ) می باشد.

امید بیگی و صدیقین در تحقیقات خود بر روی رقم توپاز 0.1 درصد اسانس از پیکر رویشی گل راعی استخراج کردند. آنها همچنین 61 ترکیب را در این اسانس شناسایی کردند که جرماکرن د (12.17 درصد) بتا-کاریوفیلن ( 10.8 درصد ) و کاریوفیلین اکساید (803 درصد ) بیشترین ترکیب های تشکیل دهنده اسانس بودند.

نیاز های اکولوژیکی

 گل راعی از دامنه اکولوژیکی وسیعی برخوردار است و تقریبا در اکثر نقاط جهان می روید. وسیع ترین پوشش گیاهی گل راعی در کشور استرالیا و در ارتفاع 600 متری از سطح دریا با 760 میلی متر بارندگی سالانه مشاهده می شود.

تحقیقات نشان می دهد مقدار مواد موثره گل راعی به ارتفاع از سطح دریا بستگی دارد بطوریکه افزلیش ارتفاع سبب کاهش مقدار فلاونوئید های گیاه می شود. این گیاه در هوای گرم و آفتابی از کیفیت و کمیت مناسب مواد موثره برخوردار می شود. اگرچه گل راعی تا حددی قادر به تحمل خشکی است و در خاک های سبک شنی با رطوبت کم می روید ولی در سطوح کشت باید تحت آبیاری مناسب قرار گیرد. مقدار هایپرین و روتین در شرایط خشک بیشتر از شرایط مرطوب است.

رویش گل راعی در اماکن سایه سبب افزایش تولید تانن در پیکر رویشی آن می شود. تحقیقات نشان می دهد که با افزایش دما مقدار هیپریسین به طور خطی افزایش می یابد. گل راعی را باید در زمین هایی کشت کرد که فاقد علف های هرز به خصوص علف های هرز چند ساله بوده  از مقادیر مناسب و مواد و عناصر غذایی برخوردار باشند. این گیاه در دشت ها و خاک هایی که از مقادیر فراون ترکیب های هوموسی برخوردار باشند گل های کمی تولید کی کند. گیاه گل راعی همچنین مقادیر زیادی کادمیوم را از خاک جذب و در خود ذخیره می کند. از این رو آن را می توان در خاک هایی که مقدار زیادی فلزات سنگین ( 0.5 میلی گرم در کیلوگرم ) داشته اشند کشت کرد. در این رابطه عزیزی و امید بیگی در تحقیقات خود که به بررسی سطوح مختلف کود های نیتروژن و فسفر بر میزان تجمع کادیوم در گل راعی اختصاص داشت نشان دادند که میزان کادمیوم تجمع یافته در تمام تیمار ها نسبت به شاهد افزایش داشته است.

گل راعی گیاهی روز بلند بوده و به سرما نیز قاوم می باشد. (پی اچ ) مناسب خاک برای کشت گل راعی 6 تا 7 می باشد.

تناوب کاشت

تحقیقات نشان می دهد که غلا مناسب ترین گیاهان برای تناوب کاشت با گل راعی هستند. علف های هرز حاصل از غلات نمی توانند تاثیر سویی بر رویش این گیاه داشته باشند. گیاهان وجینی مانند سیب زمینی نیز از گیاهان مناسب دیگری برای تناوب کشت با گل راعی است. تا کنون هیچ گونه عوارض قارچی یا باکتریایی در تناوب کشت با سیب زمینی برای گل رعی گزارش نشده است. پس از چهار یا پنج سال می بایست گل راعی را با غلات یا سایر گیاهان وجینی به تناوب کشت نمود.

مواد و عناصر غذایی مورد نیاز

یکی از محققین نان داد که برای تولید 20 تن پیکر رویشی گیاهان 105 گرم ازت 40 کیلوگرم اکسید فسفر 119 کیلوگرم اکسید پتاس و 13 کیلوگرم اکسید منیزیم را از خاک جذب می کنند. در رابطه با مواد و عناصر غذایی مورد نیاز گل راعی نقطه نظرات متعددی وجود دارد. تعدادی از محققین اظهار می دارند کوددهی بیش از حد به مزرعه گل راعی سبب افزایش و توسعه بیماری ها بخصوص بیماری های قارچی می گردد.

یکی از محققین افزودن 70 تا 80 کیلوگرم در هکتار اکسید فسفر همین مقدار اکسید پتاس و 50 تا 60 کیلوگرم در هکتار ازت را در فصل پاییز و در هنگام آماده سازی خاک برای کشت گل راعی توصیه می کند. وی همچنین توصیه می کند پس از اولین برداشت مقدار 20 تا 30 کیلوگرم در هکتار ازت به همراه آبیاری باید به طور سرک در اختیار گیاهان قرار گیرد. اگرچه افزودن بیش از حد ازت مناسب نیست زیرا نه تنها سبب کاهش گلدهی می شود بلکه شرایط را برای ابتلاء گیاهان به بیماری های قارچی مساعد می کند لیکن افزودن مقادیر مناسب ازت به خاک سبب افزایش مقدار هیپریسین می شود.

بررسی های انجام شده نشان می دهد که کاربرد 150 کیلوگرم در هکتار ازت در سال اول رویش سبب افزلیش محصول نمی شود در حالی که کاربرد همین مقدار ازت در سال دوم رویش به همراه کاربرد مالچ پلاستیکی سبب افزایش عملکرد محصول پیکر رویشی می گردد.

طبق اظهارات کوردانا وزالکی مصرف مقدار 60 کیلوگرم ازت 80 کیلوگرم اکسید فسفر و 120 کیلوگرم اکسید پتاس در هکتار حداکثر عملکرد پیکر رویشی را بر اساس وزن تر در سال اول (4.1 تن در هکتار ) و سال دوم رویش ( 9.5 تن در هکتار ) تولید می کند.

تحقیقات انجام شده در ایران نشان می دهد کاربرد 100 کیلوگرم اکسید فسفر و 250 کیلوگرم ازت در هکتار به طور معنی داری سبب افزایش عملکرد پیکر رویشی می شود.

آماده سازی خاک

گل راعی چهار تا پنج سال در یک زمین باقی می ماند. از این رو آماده ساختن زمین به طور علمی و اصولی نقش عمده ای در افزایش عملکرد پیکر رویشی و مواد موثره این گیاه دارد. در فصل پاییز شخم عمیقی زده و پس از اضافه نمودن کود ها و عناصر غذایی مورد نیاز گیاه زمین را تسطیح و بستر خاک را باید برای کشت آماده کرد.

تاریخ و فواصل کاشت

چنانچه تکثیر گل راعی از طریق بذر صورت گیرد در کشت غیر مستقیم می توان از خزانه های زیر پلاستیک یا خزانه هوای آزاد استفاده کرد. بهمن ماه زمان مناسبی  برای کاشت بذر در خزانه زیر پلاستیک و اواخر زمستان ( اواسط اسفند ) نیز زمان مناسبی برای کاشت بذر در خزانه هوای آزاد می باشد. در هر دو صورت بذور باید در ردیف هایی به فاصله 25 تا 30 سانتی متر در خزانه کشت شوند و سپپس نشاء ها باید در ردیف هایی به فاصله 60 تا 70 سانتی متر به زمین اصلی منتقل شوند. فاصله دو بوته در طول ردیف در زمین اصلی نیز تا 30 سانتی متر مناسب است.

عده ای از محققین اظهار می دارند هنگامی که ارتفاع نشاء ها به 10 تا 15 سانتی متر رسید می توان آنها را به زمین اصلی منتقل کرد. فصل پاییز ( اواسط آذر ماه ) زمان مناسبی برای کاشت مستقیم بذر در زمین اصلی است. کشت بذز گل راعی در پاییز نه تنها نیاز سرمایی بذر را تامین می کند بلکه بارندگی های فصل پاییز و زمستان سبب افزایش قدرت جوانه زنی بذز ها می شود. در کشت مستقیم بذر ها بید در ردیف هایی به فاصله 40 تا 60 سانتی متر کشت شوند. فاصله مناسب دو بوته در طول ردیف نیز 25 تا 30 سانتی متر توصیه می شود. اواخر شهریور تا اوائل مهرماه نیز زمان مناسبی برای تکثیر رویشی گل راعی است. در این روش قطعات ریشه در ردیف هایی به فاصله 60 تا 70 سانتی متر کشت می شوند. فاصله دو بوتعه در طول ردیف نیز 25 تا 30 سانتی متر باید در نظر گرفته شود.

عمق کشت بذر گل راعی به بافت خاک و شرایط اقلیمی محل کاشت بستگی دارد. عمق مناسب کشت بذر در یک خاک با بافت سبک یا متوسط 0.5 سانتی متر توصیه شده است. عده ای از محققین در تحقیقات خود نشان داده اند چنانچه بذر گیاه در یک خاک لومی رسی به عمق 0.5 سانتی متر کشت شود قادر به سبز شدن نخواهد بود.

روش کاشت

تکثیر توسط بذر: چنانچه بذر های گل راعی به مدت سه روز در آب جاری شسته شوند قدر جوانه زنی آنها به بیش از دو برابر افزایش می یابد. علت این امر را خارج شدن مواد بازدارنده جوانه زنی در جریان شسته شدن بذرمی دانند. برنات معتقد است تیمار بذور با مقدار 500 تا 1000 پی پی ام اسید جیبرلیک سبب افزایش قوه نامیه آنها می شود. بذور تیمار شده گل راعی را می توان به دو روش مستقیم ( در زمین اصلی )و غیر مستقیم ( در خزانه ) کشت کرد.

 کشت مستقیم: از آنجا که بذور گل راعی بسیار کوچک و رشد اولیه آنها بسیار کند و بطئی است و علف های هرز به راحتی می توانند بر آنها غلبه کنند معمولا کشت مستقیم این گیاه توصیه نمی شود مگر در سطوح کوچک و در مواقعی که خاک نرم و از رطوبت کافی برخوردار بوده و بستر خاک فاقد علف های هرز باشد. پس از کاشت انجام غلطک مناسب ضرورت دارد. در کشت مستقیم برای هر هکتار به دو تا پنج کیلوگرم بذر با کیفیت مناسب نیاز است.

کشت غیرمستقیم : بذور گل راعی را می توان در زمان و تراکم موردنظر در خزانه زیر پلاستیک یا خزانه هوای آزاد کشت کرد. در این روش برای هر متر مربع 60 تا 80 گرم بذر با کیفیت مناسب ورد نیاز باشد. پس از کاشت انجام غلطک مناسب سبب تسریع و یکسانی در جوانه زنی بذر ها می گردد. با آبیاری منظم خزانه و وجین علف های هرز نشاء های حاصله را از اوایل خرداد ماه می توان با رعایت فواصل مناسب کاشت به زمین اصلی منتقل نموده و می بایست بلافاصله آنها را آبیاری کرد. از هر 100 مترمربع مساحت خزانه می توان 35 تا 43 هزار نشاء با کیفیت مناسب تولید کرد.

تکثیر رویشی : تکثیر رویشی با تقسیم ریشه انجام می شود. به طوریکه گیاهان دو تا چهارساله و عاری از هرگونه آلودگی قارچی باکتریایی یا ویروسی را در زمان مناسب از خام خارج و هر بوته را به چهار تا شش قسمت تقسیم می کنند. هر قطعه باید داری تعداد مناسب جوانه رویشی ( حداقل یک جوانه ) باشد سپس هریک را باید در فواصل ذکر شده در زمین زراعی مردنظر کشت کرد. قطعات ریشه ای را باید به گونه ای در خاک قرار داد تا جوانه راس ریشه در عمق چند سانتی متری خاک ( دو تا پنج سانی متر) قرار گیرد.

مراقبت و نگهداری

پس از کاشت آبیاری جهت یکسانی در رشد و نمو گیاهان ضرور دارد. پس از اولین برداشت پیکر رویشی چنانچه مقدار مناسبی ازت به همراه آبیاری در اختیار گیاهان قرار گیرد در افزایش عملکرد محصول نقش بسزایی دارد. توصیه می شود در روز های گرم و خشک گیاهان به مقدار 15 تا 25 میلی متر آبیاری شوند.

در سال اول رویش باید سه تا چهار بار اقدام به وجین مکانیکی علف های هرز نمود. با استفاده از کولتیواتور یا بیل می توان علف های هرز فاصله بین ردیف هارا وجین کرد. در سال دوم گیاهان از رشدسریعی برخوردار می شوند به طوری که فواصل بین ردیف ها بر اثر رشد سریع گیاهان بسته شده و مبارزه مکانیکی با علف های هرز امکان پذیر نمی باشد. از این رو از سال دوم رویش می توان از علف کش های فوسیلاداس به مقدر دو تا چهار لیتر و یا آفالون 1.2 تا 1.5 لیتر در هکتار استفاده کرد. بهتر است این مقدار علف کش در 200 تا 300 لیتر آب حل شود.

گل راعی در طول رویش ممکن است توسط برخی آفات مانند سوسک برگ یا شته آسیب دیده و خسارات زیادی را متحمل شود. از این رو همواره مراقبت از گیاهان در برابر آفات ضرورت دارد.

عوامل بیماری زای قارچی مانند کلتوریکوم گلوسپوروایدس فوزایوم آلترناریا و اسکلرتینا نیز می توانند سبب خسارت سنگینی به محصول شوند. با استفاده از عملیات به زراعی مناسب می تون از آلوده شدن گیاهان به عوامل قارچی اشاره شده جلوگیری کرد. در صورت آلودگی مزارع به این بیماری ها می توان از سموم توپسین ام 70 دبلیوپی به مقدار 1.2 کیلوگرم در هکتار چینواین فوندازول دبلیویی به مقدار 0.6 تا 1 کیلوگرم در هکنار و یا از سم میلتوکس 0.3 تا 0.4 درصد استفاده کرد. در شرایطی که بیماری گسترش داشته باشد باید از این سموم دو تا سه مرتبه استفاده کرد.

هنگام سمپاشی باید مراقب جوانه هایی که تازه تشکیل شده اند بود تا دچار شکستگی و افتادن از گیاه نشوند. مواقعی که آلودگی قارچی شدید باشد لازم است پس از اولین برداشت گیاهان مجددا سمپاشی شوند. اطمینان از سلامت بذوری که به منظور کشت سال های آتی از مزرعه برداشت می شوند بسیار ضروری است. چرا که در صورت آلوده بودن بذر ها احتمال آلودگی مزرعه به بیماری های قارچی پس از کشت آنها بسیار زیاد خواهد بود.

برداشت محصول

 محصول گل راعی را با ماشین برداشت و یا با دست برداشت می کنند. زمان برداشت بستگی به میزان مواد موثره موجود در گیاه دارد. از این رو زمان مناسب برداشت پیکر رویشی در شرایط اقلیمی مختلف باید مورد بررسی رار گیرد. در این رابطه عده ای معتقدند برگ های گل راعی در مرحله گلدهی کامل از بیشترین مقدار فلاونوئید ( مانند روتین هاپرین و کوئرستین ) برخوردارند در حالی که بیشترین مقدار تانن و حداکثر مقدار هیپریسین در جوانه باز نشده گل مشاهده می شود. در این رابطه امید بیگی و عزیزی در تحقیقات خود با موضوع تاثیر سه زمان مختلف برداشت شامل قبل از گلدهی, گلدهی کامل و مرحله تشکیل میوه بر روی مقدار هیپریسین و اسانس پیکر رویشی خشک گل راعی نشان دادند که حداکثر مقدار هیپریسین و اسانس ( به ترتیب 329 میکروگرم در گرم و 0.35 میلی لیتر اسانس در 100 گرم پیکر رویشی خشک ) در مرحله گلدهی کامل و حداقل آنها ( به ترتیب 22 میکروگرم در گرم هیپریسین و 0.12 میلی لیتر اسانس در 100 گرم پیکر رویشی خشک ) در مرحله قبل از گلدهی بدست آمد.

در تحقیق دیگری میزان هیپریسین و عملکرد پیکر رویشی رقم ( توپاز ) و یک رقم مجارستانی در شش مرحله رویشی گیاه گل راعی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که بیشترین مقدار هیپریسین موجود در پیکر رویشی در رقم (توپاز ) در مرحله آغاز تشکیل میوه و در رقم مجارستانی در مرحله گلدهی کامل ساخته و ذخیره می شود. در این بررسی نشان داده شده که بیشترین عملکرد پیکر رویشی تازه و خشک در مراحل گلدهی کامل و تشکیل میوه بدست نمی آید.

برنات معتقد است بیشترین مقدار هیپریسین و فلاونوئید در اوائل مرحله گلدهی در گیاه وجود دارد. وی اظهار می دارد اگر در فصل بار اقدام به انتقال نشاء به زمین اصلی شود در سال اول رویش فقط یک بار آن هم در مرداد ماه می توان محصول را برداشت کرد. ولی پنانچه نشاءبه زمین اصلی منتقل شده باشند در سال اول رویش اولین بار در تیرماه و دومین و آخرین مرحله در شهریور ماه می توان پیکر رویشی محصول را برداشت کرد. گیاهان در سال های اول و دوم رویش از رشد و نمو سریعی برخوردار می گردند. به طوری که در هر سال می توان دو مرتبه محصول را برداشت کرد. اولین براشت در مرحله تشکیل گل ( اواخر خردادماه ) و دومین و آخرین برداشت در اوائل مرداد ماه خواهد بود.

محققین معتقدند برداشت گیاه باید به نحوی صورت گیرد که 20 تا 30 سانتی متر یا 30 تا 40 سانتی متر قسمت فوقانی گیاهان را شامل شود. اگرچه برخی معتقدند پیکر رویشی گل راعی را باید از فاصله دو سانتی متری از سطح زمین برداشت کرده و سپس ساقه ها وشاخه های چوبی و ضخیم را از سایر قسمت ها جدا نمود.

پس از برداشت پیکر رویشی گل راعی باید آنها  را خشک کرد. پیکر رویشی گل راعی را با استفاده از خشک کن های الکتریکی در دمای 40 درجه سانتی گراد با حفظ مناسب ترین کمیت و کیفیت مواد موثره می توان خشک کرد. چنانچه امکان استفاده از خشک کن های الکتریکی نباشد گیاهان را می توان در سایه و در جریان هوای آزاد خشک کرد. تحقیقات نشان می دهد خشک کردن این گیاه در آفتاب سبب کاهش 80 درصدی هیپریسین می شود.

عملکرد محصول پیکر رویشی به عوامل متعددی مانند رقم شرایط اقلیمی محل رویش و روش برداشت بستگی دارد. در سال اول رویش 0.8 تا 1.2 تن و از سال دوم به بعد 2.5 تا 5 تن پیکر رویشی خشک از هر هکتار زمین قابل برداشت است. نسبت پیکر رویشی تازه به خشک سه تا پنج به یک می باشد.

برداشت بذر

اگر هدف از کشت گل راعی تهیه بذر جهت کاشت باشد نباید پیکر رویشی را برداشت کرد. اواخر مرداد تا اوائل شهریور هنگامی که چهل درصد میوه ها رسیده و رنگ آنها قهوه ی تیره شدند می توان آنها را برداش نمود. پس از بوجاری میوه ها بذر هارا باید تمیز و در جای خشک خنک و تاریک نگهداری نمود.

مقدار عملکرد بذر متفاوت  بین 50 تا 200 کیلوگرم در هکتار می باشد