ازگیل

Mespilus germanica L
ازگیل درخت كوچكی است كه ارتفاع آن حدود 6 متر ، شاخه های آن خاردارد، در جوانی خزی و رفته رفته صاف می شود. از مشخصات اختصاصی آن این است كه دارای ریشه ای عمودی و پوست خاكستری نقره ای است. برگهای آن بیضی كمی كشیده نوك تیز كناره برگها بی دندانه یا چند دندانه دارد و ابعاد آن 13-10 × 5-3 سانتی متر تغییر می كند. روی برگ سبز تیره پشت برگ سبز خاكستری گلهای آن سفید درشت منفرد بدون پایه و میوه آن گرد و كروی و گاهی گلابی شكل و قهوه ای رنگ است. روی پوست میوه كركهای نمدی مخملی و عدسكهای سفید دیده می شود. ابعاد میوه در حد گیلاس تا گردو می باشد. چوب آن سخت و بی رنگ حنایی روشن است . از چوب آن روستائیان عصا و داس و چوب دستی درست می كنند. چوب دستی پر گره درویشان معمولا از چوب ازگیل تهیه می شود.
دامنه انتشار:
ازگیل در تمام جنگلهای شمال ایران ارسباران تا گلی داغ و چناران از بجنورد و در تمام ارتفاعات سواحل دریا تا ارتفاعات بالای جنگل انتشار دارد. در دامنه های جنوبی البرز در دره كرج و مناطق استپی نیز دیده می شود.

در مناطق خشك برای تكثیر ازگیل از پیوند آن روی پایه زالزالك یا ولیك استفاده می شود. گاهی نیز در خاكهای غنی و قوی می توان ازگیل را روی پایه گلابی پیوند زد (البته بندرت ) و در زمینهایی كه خاك زیرین آن مرطوب است، روی پایه به پیوند می زنند. نوع پیوند شكمی است كه در تابستان انجام می شود.

تركیبات شیمیایی:

از نظر تركیبات شیمیایی در پوست درخت و برگ و میوه ازگیل مقدار زیادی تانن وجود دارد. به علاوه میوه ازگیل دارای لعاب و مقداری قند و در حدود 1 درصد اسیدهایی نظیر مالیك اسید و سیتریك اسید و... می باشد.ویکیپدیا(ازگیل شامل آب٬ قند ٬اسیدهای آلی (اسید مالیک -اسید سیتریک - اسید تارتاریک)٬ تانن٬ لعاب٬ اسید بوریک است.هسته ی ازگیل به علت داشتن اسید سیانیدریک (Acid cianhidric)، عنصری سمی است و باید از خوردن آن اجتناب کرد)

خواص و كاربرد:

ازگیل طبق نظر حكمای طب سنتی از نظر طبیعت سرد و خشك است و با تانن قابل ملاحظه ای كه دارد مقوی قابض است . ورم روده را كاهش می دهد و در رفع اسهالهای ساده بسیار موثر است. اگر نارس باشد بیشتر قابض است و برای جلوگیری از خونریزی مفید است. از جوشانده برگ ازگیل كه 50 گرم برگ را در هزار گرم آب بجوشانند بصورت غرغره برای فرونشاندن ورم مخاط گلو و ناراحتیهای حلق گلو استفاده می شود.

شربت ازگیل: در حدود 200 گرم ازگیل نارس را ، پوست و هسته خارج كرده و گوشت آن را قطعه قطعه می نمایند و در یك لیتر آب در حدود 20-15 دقیقه می جوشانند و پس از آن در حدود 50 گرم برگ تازه ازگیل به آن اضافه كرده به مدت 5-4 ساعت دم می كنند و بعدا قند اضافه می نمایند تا به شكل شربت غلیظ در آید،‌ از این شربت یكی دو فنجان در شبانه روز برای رفع حالت اسهالی و جمع شدن شكم به بچه ها می دهند و خیلی مفید است.