کتیرا

 Cinnamomum zeylanicum

دارچین درختی است به ارتفاع 12-8 متر , همیشه سبز دارای تاج پوششی متراکم و گسترده تنه کوتاه سبز و راست یا با اندکی برآمدگی با یک سیستم ریشه ای حجیم (قابل ملاحظه ). انشعابات انتهایی اویزان. برگ ها همیشه سبز متناوب یا تقریبا متقابل دمبرگدار براق سبز روشن بدون کرک یا بافتی بشدت چرمی تخم مرغی یا تخم مرغی- سرنیزه ای دارای 5-3 رگه برجسته نوک برگ مدور یا تقریبا نوک تیز در سطح پایینی شبکه ای : به ابعاد 4-5 2 *10-7 سانتیمتر برگ های جوان به رنگ ارغوانی درخشان.

گل اذین خوشه محوری. گلها کوچک کرمی رنگ به طول 0.7 سانتیمتر: در زمان میوه به حالت استکانی تاج مانند با لوب های مدور. میوه کشیده زیتونی شکل خشک نوکدار به طول تا حدود 2 سانتمتر به رنگ ابی تیره.

دامنه انتشار:

دارچین احتمالا بومی سریلانکا بوده و و در سریلانکا , سیچلز, جنوب شرقی هند, اندونزی , جزایر هند غربی ( در آمریکا جنوبی ) و امریکا جنوبی کشت می شود. دارو به طور عمده از سریلانکا و بمیزان کمتری از مالزی , ماداگاسکار و سیچلز صادر می گردد. این گیاه در ایران رویش ندارد.

اندام های دارویی : پوست بخش دارویی این گیاه را تشکیل می دهد. به رنگ خاکستری – قهوه ای پوسته پوسته ( فلسی ) یا در نمئنه های مسن به صورت چوب پنبه ای است.

 زمان جمع آوری:

از گیاهان 4 تا 10 ساله در ماه های فروردین تا آذر ماه محصول برداری می شود.

ترکیبات:
پوست دارچین دارای 2.5 – 0.5 درصد اسانس بوده که جز اصلی ان سینام الدئید (80-65 درصد ) ,اوژنل , و ترانس – اسیدسینامیک (10-5 درصد ) تشکیل می دهد. افزون بر این ترکیبات   دیگر فنیل پروپانی شامل هیدروکسی سینام الدئید , آرتو-متوکسی

سینام الدئید , سینامیل الکل و استات آن ,ترکیبات ترپنی مثل لیمونن , آلفا – ترپینئول , تانن ها , پروسیانید های الیگوکری مثل سینام تانن B1 و مشتقاتش , موسیلاژ (د- گلوکان ) , سینزیلاتول , سینزیلانین , مقادیر ناچیزی کومارین , اگزالات کلسیم , نشاسته و رزین حضور دارد.  ذکر شده است که طعم شیرین دارچین به علت وجود مانیتول است.

پوست دارچین چین برخلاف پوست دارچین سیلان عاری از اوژنل , ترکیبات منوترپنوییدی و سزکویی ترپنوییدی است.

موارد استفاده:

از دارچین به عنوان ادویه و معطر کننده در فراورده های غذایی و دارویی استفاده می گردد. علاوه بر آن دارچین را در درمان بی اشتهایی ,سوء هاضمه ,نفخ , تهوع و اسهال کودکان استفاده می کنند. 

مقدار مصرف : در حدود 150 میلی لیتر آب جوش را بر روی 1-0.5 گرم ( یک قاشق چایخوری کوچک و پر ) دارچین ریخته و پس از 10 دقیقه صاف نموده و دو یا سه بار در روز همراه با غذا مصرف شود.

عوارض جانبی و موارد احتیاط : گاهی واکنش های حساسیتی بر روی پوست و غشاء موکوسی ایجاد می گردد. هنگام مصرف مقدیر زیادی از دارچین یا مقدیر متوسطی از اسانس امکان ایجاد تاکی کاردی و افزایش حرکات دودی روده ای , تحریک تنفسی و تعریق از طریق تحریک مرکز وازوموتور و به دنبال آن فاز ارامش مرکزی که مشخصه آن خواب آلودگی و تضعیف است وجود دارد. اسانس دارچین محرک پوست و مخاط بوده و نبایستی به صورت خوراکی یا جلدی مصرف شود , گزارش هایی در مورد واکنش ازدیاد حساسیتی به نام سینام الدئید و دیگر مواد متشکله اسانس دارچین وجود دارد. Ld  پوستی اسانس  دارچینkg 690 mg بوده و در مورد ترکیبات متشکله  آن میزان مصرف موقت روزانه خوراکی قابل قبول برای اوژنلkgmg   2.5و در مورد سینام الدئیدkg mg 700 می باشد.

موارد منع مصرف : برای مصرف در بارداری و شیردهی مشکل خاصی شناخته نشده است ولی میزان مصرفی نبایستی از میزانی که به طور معمول در غذا استفاده می گردد , زیادتر شود.

آثار فارماکولوژیکی:

آثار ضد میکروب , ضد انگل , بادشکن و ضد اسپاسم که در مورد دارچین مشهور است احتمالا بواسطه اسانس آن است , اسانس دارچین دارای آثار ضد میکروبی و قارچ کشی است که احتمالا این آثار مربوط به محتوای ارتو-متوکسی سینام الدئید است.

افزون بر این اسانس دارچین دارای آثار ضد ویروسی و لاروکشی می باشد. پابت گردیده است است که عصاره ی دی اکسید کربنی از پوست دارچین ( به میزان 0.1 درصد ) به طور کامل رشد میکروارگانیزیم های مختلفی شامل Escherichia coil , stayphylococcus aureus  و Candida albicans  را مهار می کند.

آثار و بی حس کنندگی اوژنل به اثبات رسیده است, افزون بر این اثر تومورزایی خفیف بر روی پوست موش و اثر ضعیف کنندگی سلولی بر علیه سلول های هیلا ثابت شده است.

آثار ثابت شده سینام الدئید شامل آثار تحریک سیستم عصبی ( در دوز کم ) , آرامش بخش ( در دوز زیاد ) , کم کردن حرارت بدن و ضد تب می باشد. آثار ضد باکتریایی و ضد قارچی , تسریع در آزاد شدن کاتکولامین ( به طور عمده آدرنالین )از غدد آدرنال , اثر شبیه پاپاورینی ضعیف , افزایش در جریان خون محیطی , کاهش فشار خون , برادی کاردی و افزایش قند خون گزارش شده است.

بایستی متذکر شد که تمامی این آثار با قدرت کم بوده و به علاوه بنظر می رسد که بیشتر محتوای سینام الدئید طی جوشاندن داروی خام با فرایند بخار شدن و اکسیداسیون خودبخودی از دس می رود بنابراین دخات سینام الدئید در اثر بخشی درمانی کلی دارچین مشکوک می باشد.

انن ها بعنوان ترکیباتی با خواص قابض شناخته شده اند و ممکن است علت اثر ضد اسهالی دارو باشند. دو ترکیب سینزیلانین و سینزیلانول دارای آثار حشره کشی اند.