کتیرا

Adiantum capillus-veneris
پرسیاوشان گیاهی علفی,سرخسی و پایا بواسطه ریزوم هایش قهوه ای رنگ,باریک و فلس داراست.برگ های این گیاه واجد دمبرگ هایی است طویل بالغ بر 25 سانتیمتر سیاه رنگ و براق که تنها در قاعده فلس دارند؛پهنک ها مرکب شانه ای بدون کرک و به رنگ سبز روشن با بافتی ظریف به ابعاد 10 تا 60 سانتیمتر,تخم مرغی سرنیزه ای لبهاب پهنک در قاعده گوه ای,بادبزنی شکل و دارای پایکهایی بسیار ظریف و ابعاد بسیار متفاوت است.

دامنه انتشار:پرسیاوشان در ایران دامنه وسیعی دارد به طوری که در اکثر مناطق مرطوب وسایه دار به ویژه اطراف چاه های مخروبه دیده میشود.این گیاه در مناطق شمالی از جمله مازندران,گرگان,بندر گز,گیلان,رشت,پیر بازار,تهران,پس قلعه,شهر ری,مناطق شرق,غرب و جنوب غربی؛بلوچستان,کوه کهرود,شهبازان و ... پیدا میشود
اندام های دارویی: قسمت مورد استفاده درمانی پرسیاوشان کلیه قسمت های اندام های هوایی آن است که بوی ضعیف ولی محسوس و طعم گس و ناپسند دارد.
زمان جمع آوری:اندام های هوایی گیاه پرسیاوشان را در اواخر بهار و اوایل تابستان(ماه های خرداد و تیر)جمع آوری و در سایه خشک نموده و سپس آن را به بازار دارویی عرضه می نمایند.
ترکیبات:
برگ های پرسیاوشان دارای موسسیلاژ,قند,اسید کافئیک و ماده تلخی به نام کاپیلارین می باشد.افزون بر این در آن قند و گالیک اسید پیدا شده است.مطالعات جدید حاکی از وجود ماده ای به نام آدانتوسید,یک تری ترپن اوکسید و 21-هیدروکسی آدیانتون در گیاه می باشد.همچنین وجود فلاونوئید بخصوص روتین و ایزوکورستین,آستراگالین و تانن در پرساوشان گزارش شده است.
موارد استعمال:
پرسیاوشان دارای اثر مدر بوده و در درمان علائم سرماخوردگی و سرفه(به عنوان خلط آور)مورد استفاده قرار میگیرد.
مقدار مصرف:دم کرده برگ های خشک شده گیاه به مقدار 2- 0.5 گرم سه بار در روز افزون بر این به صورت عصاره مایع 1:1 در الکل 25% به مقدار 2-0.5 میلیمتر.دوز متوسط یکبار از گیاه به صورت دمکرده به مقدار 1/5 گرم توصیه شده است.
آثار فارماکولوژیکی:

پرسیاوشان با داشتن مواد متشکله متنوع دارای خواص فارماکولوژیک متنوع می باشد.موسیلاژ موجود در گیاه دارای اثر نرم کنندگی سینه و اندام فوقانی تنفسی بوده و موجب آسان شدن خروج خلط می گردد.
فلاونوئید های موجود در گیاه(روتین و ایزوکورستین)درای اثر ضد التهاب,ضد آلرژی و وقفه دهنده رشد تومور بوده و افزون بر این دارای اثر حفاظتی عروق,آنتی ترومبوتیک اثر محافظت کننده دستگاه گوارش میباشد.افزون بر این فلاونوئید های موجود در گیاه سبب وقفه آنزیم های فسفولیپاز خصوصا فسفولیپاز c میگردد.

فلاونوئید های موجود در گیاه با اثر آنتی اکسیدانی قوی روی سیستم های میکروزومی,آثار سمیت زدایی علیه برخی از عوامل سرطانزا و رادیکال های آزاد را افزایش میدهد.افزون بر این آثار ضد میکروبی,ضد قارچی و ضد ویروسی پرساوشان نیز در ارتباط با وجود فلاونوئید های ذکر شده موجود در آن میباشد که این اثرات فلاونوئید ها در شرایط آزمایشگاهی نیز به اثبات رسیده است.