کتیرا

 بررسي خصوصيات اكولوژيكي و امكان زراعي كردن گياه دارويي و صنعتي باريجه

( Ferula gummosa) در شرایط آب و هوا یی مشهد

1- عسكر زاده، محمد علي  2- غلامي، براتعلي  3- نگاري، عبدالكريم

به ترتيب اعضاء هيئت علمي  و كارشناس مركز تحقيقات كشاورزي ومنابع طبيعي خراسان

چكيده:

باريجه يكي از گياه مهم صادراتي بوده كه در صنايع داروسازي، عطر و ادكلن سازي و همچنين  در صنايع چسب وجواهر سازي كار برد فراوان دارد.

تا كنون در استان خراسان، حدود 27 رويشگاه باريجه شناسايي گرديده است. مساحت رويشگاهها حدود 171500 هكتار بوده و ميزان بهره برداري صمغ از مراتع استان خراسان سالانه  به 100 تن مي رسد كه درآمد ناخالص حاصله حدود مبلغ  یک میلیاردريال برآورد مي گردد.

دامنه ساز گاري باريجه بسيار بالا بوده، بطوريكه درمنطقه جنگل پسته شور لق سرخس در ارتفاع 650متري  و درارتفاعات شاسکوه منطقه قاين و  دردامنه  ارتفاعی بين 2000 تا 2800 متر مشاهده گرديد. اين گياه در شيب هاي شمالي، جنوبي، شرقي و غربي مشاهده میگردد. باريجه در خاكها ي نيمه عميق، عميق با بافت سبك ديده مي شود. مطالعات اكولوژيكي نشان داد كه بهترين رویشگاه گیاه در شيب هاي شمالي در ارتفاع 2000 تا 4000 متر  با خاك عميق، زهكشي شده و آهكي با مواد آلي زياد مي باشد. شيب مناطق مورد بررسي بين 30 درصد در منطقه گرو كلات و 70 درصد در منطقه جوزك بجنورد بود. عمده ترين  تيپ هاي گياهي در مناطق تحت بررسی  که باريجه بعنوان یک گونه همراه خود نمایی می کند شامل:

Artemesia aucheri, Agropyron spp., Artemisa kopetdaghensis, Festuca    ovina  , Artemesia kopetdaghensis, Juniperus sp., Poa bulbosa, pestacia vera, Agropyron spp

 و گياهان مجاورباريجه در رويشگاههاي مختلف شامل زيره سياه، ريواس، بنه، انجير وحشي، شيرين بيان، خاكشير, آنغوزه، ‌ارغوان، بومادران، افدرا، كلپوره، گل ماهور، علف چاي، چاي چوپان، دواي شيخ علي و آويشن برگ باريك می باشند.

 پس از بررسي هاي مقدماتي در عرصه براي تعيين درجه حرارت مطلوب جوانه زني,  بذور جمع آوري شده در آزمايشگاه در درجه حرارت هاي  5, 10, 15, 20 و 25درجه سانتی گراد قرار داده شدند.در مدت 35 روز ازروند جوانه زنی بذرها يادداشت برداري گردید. هيچيك از تيمارها جوانه نزدند. در ادامه بررسي هاي جوانه زني، بذرها بعد از 45-50روز در درجه حرارت معمولي يخچال (5-4 درجه سانتيگراد) حدود 50% جوانه زدند.

براي كشت در مزرعه 4 تيمار تاریخ كاشـت (آذر, دي, بهمن, اسفند) در نظر گرفته شد و بذور در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي در سال زراعي (81-82) در مزرعه مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي خراسان در مشهد كشت گرديدند. آنا ليز واريانس تيمارهاي تاريخ كاشت اختلاف بسيار معني دار(در سطح 1%)را نشان داد و مقايسه ميانگين با استفاده از آزمون چند دامنه اي دانكن حاكي از آن بود كه درصد سبز شدن و استقرار گياه در تاریخ كاشت آذر ماه بيشتر از بقيه تاریخها بود.

دانلود مقاله کامل