کتیرا

Carthamus tinctorius

گلرنگ گیاهی است که گل هاي لوله اي شكل به رنگ قرمز متمايل به نارنجي پررنگ دارد كه در مجاورت با آب، رنگ قرمز رنگ خود را پس مي دهد. گياهي يك ساله و علفي است که تا حدود 60 سانتی متر طول دارد و با ساقه هاي چوبي شده و زرد رنگ و برگ هايي با كناره هاي تيغ دار كم و بيش بيضي شكل، فاقد دمبرگ و ريشه مستقيم و مخروطي شكل است. گل آذين كروي داراي براكته هاي زرد رنگ و تيغ دار مي باشد. گل ها دو جنسي نر ماده و ميوه آن فندقه مي باشد.

قسمت هاي مورد استفاده : گلبرگ و دانه

زيستگاه

گلرنگ در مناطق گرمسير به عنوان يك محصول پاييزه كشت مي شود. ولي در مناطق سرد به صورت بهاره كشت مي شود. گلرنگ در جنوب شرق، شرق و مركز و شمال غرب ايران كشت مي شود.

کاشت داشت و برداشت

کشت گلرنگ با کمک بذر و به صورت ردیفی انجام میگیرد بذر ها نباید در سطح خاک قرار گیرند عمق بذر باید در خاک های سبک شنی 4-6 و در خاک های سنگین 3-4 سانتی متر باشد.تراکم 150 الی 160 هزار بوتهدر هکتارمناسب است بلافاصله پس از کاشت بذر آبیاری باید انجام گیرد

بذر ها در شرایط مناسب بعد از 6-8 روز سبز مبشوند. اگر تراکم بوته ها در ردیف کاشت زیاد باشد باید آنها را تنک کرد اگر فاصله بوته ها در طول ردیف زیاد تر از معمول باشد رشد رویشی گیاه تسریع میشود اما رشد زایشی گیاه کاهش میابد و تعداد گل ها کم خواهد شد مبارزه با علف های هرز در طول رویش گیاه ضرورت دارد برای اینکار از علف کش های مناسب نظیر فلوباکس و مالوران به میزان 3-3/5 کیلوگرم در هکتار استفاده میشود.

با تناوب کشت مناسب و رعایت فواصل مناسب بوته ها و ضدعفونی کردن بذر ها میتوان مانع گسترش و شیوع بیماری های قارچی شد.

مواد موثره گیاه در گل ها وجود دارند گل ها با دست چیده شده و گل های برداشت شده راسریع خشک میکنند سپس در کیسه های نایلونی یا پاکت های مخصوص بسته بندی میکنند.محصول را در سطوح کوچک با داس برداشت میکنند و دانه ها را با خرمن کوب جدا میکنند پس از پاک کردن بذر ها آنها را بسته بندی و در مکان مناسبی انبار میکنند.

تركيبات 

گل ها دارای ماده ای قرمز رنگ به نام کارتامین است که حلالیت کمی در آب دارد و برعکس در الکل به خوبی حل میشود  ماده ای زرد رنگی نیز در این گل ها به نام سفلاوریلو وجود دارد

میوه گلرنگ دارای پروتئین و حدود ۶۰٪ روغن استاین روغن حدود ۷٪ اسیدهای چرب اشباع شده، ۲۰٪ اسید اولئیک، ۶۵ ٪ اسید لینولئیک و ۵٪ اسید لینولنیک دارد.

از منظر طب سنتی

اين گياه از زمان هاي بسيار دور مصرف دارويي داشته است و تسكين حاصل از نيش زدگي، پالايش سينه ها، صاف كردن صدا و آرم بخش اعصاب و روان از جمله مصارفي است كه در كتاب قانون بوعلي سينا براي آن آمده است. همچنين روغن آن در كاهش چربي خون، تسكين پيچ خوردگي روده، تسكين روماتيسم و همچنين كاهش دهنده قند خون نيز مورد استفاده قرار مي گيرد.