کتیرا

Thymus vulgaris
آويشن گياهي است علفي ،پاياوچند ساله که شبيه پونه کوهي است.داراي ساقه هاي هوايي متعددوپرپشت،کوتاه وخزنده به ارتفاع 20 تا 50 سانتي متر، داراي بوي معطر که به حالت خودرو در نواحي خشک ، سواحل درياها ،دامنه کوهستانها ،جنگل ها مي رويد . بعلاوه به منظور استفاده هاي درماني نيز پرورش مي يابد.

اين گياه داراي برگهايي به رنگ سبز تيره و گل هاي مجتمع به رنگ سفيدمايل به سرخ يا بنفش دارد که تا تير يا مرداد ماه تمام مي شود . ا ز گل هاي اين گياه نوش معطر وفراوان براي زنبور عسل فراهم مي آيد. اين گياه از قديم الايام مورد استفاده هاي درماني بوده است. برگ وسرشاخه هاي گلدار آن به مصارف درماني مي رسد. واز آنها اسانس گيري مي شود. اين اسانس در عطر سازي و صابون سازي حائز اهميت است.
محل رويش :
گونه هاي مختلف اين گياه در مناطق مختلف ايران ازجمله ارتفاعات منجيل، اراک ،کردستان ،کرمانشاه ،دامنه هاي جنوبي البرز و خراسان مي رويد.

ترکيبات شيميايي :
در اعضاي مختلف اين گياه ، موادي نظير تانن ، يک ماده تلخ و اسانس روغني فرار وديگر مواد يافت مي شود. اسانس که بوسيله تقطير يا بخار آب از گياه بدست مي آيد به سهولت اکسيده شده و تغيير رنگ مي دهد .

بخصوص اگر در ضمن تقطير يا بعدا با ظروف آهني تماس حاصل کند که در اينصورت رنگ آن تا حد قرمز تغيير مي کند اين اسانس بر حسب محل رويش گياه تفاوت کلي دارد ميوه اين گياه داراي25 تا 30درصد مواد روغني با خاصيت خشک کننده قوي است و بايد در شيشه هاي کاملاً مسدود در جاي سرد و دور از نور نگهداري شود .
خواص درماني :
سرشاخه هاي گلدار اين گياه داراي اثر نيرودهنده است و در رديف مغزهاي تلخ قرار دارد . بعلاوه چون داراي خاصيت مدر ،مقوي معده ، مسکن اعصاب و قاعده آور است در درمان بيماريهاي مختلف از آن استفاده مي شود مصرف دم کرده آن براي درمان نزله هاي مزمن ، آسم ، سرفه و موارد ديگر استفاده مي شود
مصرف تازه آن بصورت سبزي به همراه غذا بسيار مفيد است .

معده را تقويت مي کند وبراي تقويت ديد چشم نافع است مخلوط نيمکوب سرشاخه اين گياه را با مر يم گلي وبابونه درون پارچه ريخته وبه حالت گرم در دل پيچه ها ، رماتيسم وغيره بر روي محل درد ناک قرار مي دهند . از اسانس گياه در تهيه مواد عطري استفاده مي شود و داراي اثر التيام دهنده و ضد عفوني کننده مي باشد . بايد توجه داشت که مصرف زياد از حد دم کرده ، شديداً قلب را تحريک مي کند . اسانس آن هم نيز به همين صورت بايد به مقادير کم مورد استفاده درماني قرار گيرد .

اشکال دارويي :

دم کرده 10 تا 20 گرم سرشاخه گلدار گياه به مقدار 3 فنجان در روز قبل از غذاهاي ظهر وشب – گرد گلهاي خشک گياه به مقدار2 تا 4 گرم در روز – مشمعع گرم حاصل از نيمکوب سر شاخه گلدار گياه و پماد ساخته شده ازگياه براي پانسمان وضدعفوني کردن زخمها وجلوگيري از آلودکي وا لتيام آنها استفاده مي شود.